Nazi Almanyası’nın Auschwitz toplama kampının Sovyetler Birliği tarafından kurtarılmasının 80. yıl dönümü, 27 Ocak 2025’te Polonya’nın Oswiecim kentinde birçok liderin ve hayatta kalanların katılımıyla anıldı. Törene 54 ülkeden krallar, başkanlar, başbakanlar ve üst düzey yetkililer katıldı.
Törene İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi Almanyası’nın kara ordusunun yüzde 80’ini yok eden Sovyetler Birliği’nin en büyük temsilcisi Rusya’dan hiçbir yetkili davet edilmedi.
Auschwitz’in tarihi
Auschwitz, Nazi Almanyası tarafından 1940 yılında Polonya’nın Oswiecim kasabasında kuruldu. Başlangıçta Polonyalı mahkumlar için kullanılan kamp, zamanla Yahudilerin, Romanların, Sinti halkının, Sovyet savaş esirlerinin ve eşcinsellerin sistematik olarak öldürüldüğü bir soykırım merkezine dönüştü. 1940-1945 yılları arasında yaklaşık 1,3 milyon kişi Auschwitz’e gönderildi ve bunların 1,1 milyonu katledildi. Ölenlerin 1 milyonu Yahudiydi.
Kamp, Nazilerin işlediği insanlık suçlarının sembolü haline geldi. 17 Ocak 1945’te Kızıl Ordu’nun yaklaşmasıyla, kamptaki 60 bin zayıf düşmüş mahkum Batı’ya doğru zorla yürütüldü; bu olay tarihe ‘Ölüm Yürüyüşü’ olarak geçti.
Naziler, kampı boşaltırken gaz odalarını ve krematoryumları havaya uçurdu. Sovyet birlikleri 27 Ocak’ta kampa ulaştığında geriye sadece 7 bin mahkum kalmıştı.
O günleri yaşayan Kıdemli Teğmen Ivan Martynushkin, kampta karşılaştıkları insanları şu sözlerle tarif etti:
“İnsanlar korkunç görünüyordu; başlarında bir tür paçavralar vardı. Yüzleri yorgun, bitap ve tükenmiş durumdaydı. Ama gözlerinde bu cehennemin sona erdiğine dair bir sevinç ve bize duydukları bir minnet vardı.”
Sovyet doktorlar hayatta kalan mahkumlara yardım etmek için ellerinden geleni yaptı. Ancak, maalesef, aşırı yorgunluk ve hastalıklar nedeniyle iki hafta içinde binlerce eski mahkum hayatını kaybetti.
