7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e düzenlediği saldırılarla başlayan ve 8 Ekim’de İsrail’in “savaş hali” ilanıyla tırmanan Gazze merkezli İsrail–Hamas savaşı, ikinci yılına girerken Türkiye–İsrail ticaretinde köklü bir dönüşüm yaşandı.
2024 baharında art arda gelen hükümet kararlarıyla Ankara–Tel Aviv hattı ekonomik açıdan neredeyse tamamen kapandı.
2024’te Ticaret Kısıtlamaları Başladı
9 Nisan 2024’te Türkiye, İsrail’e yönelik 54 kalemde ihracat kısıtlaması getirdi. 2 Mayıs 2024’te ise tüm ithalat ve ihracat işlemleri askıya alındı. Bu uygulama 2025 boyunca da fiilen sürdü.
2023’te Normal Seyreden Ticaret, 2024’te Durdu
TÜİK verilerine göre 2023’te İsrail, 5,4 milyar dolarlık ihracatla Türkiye’nin en büyük 13’üncü pazarıydı.
Demir–çelik, makine–elektronik, alüminyum ve inşaat malzemeleri öne çıkan kalemlerdi.
Savaşın ilk aylarında ihracat düşse de yıl sonunda toparlanma görüldü.
2024’te ise tablo tamamen değişti. Ocak–Nisan döneminde 1,52 milyar dolarlık ihracat yapıldı; ancak Mayıs 2024 itibarıyla doğrudan hat durdu. 2025’in ilk dokuz ayında da İsrail’e hiç ihracat yapılmadı.
“Dolaylı Ticaret” İddiaları Araştırıldı
Doğrudan ticaretin durmasının ardından, Türk ürünlerinin üçüncü ülkeler üzerinden İsrail’e ulaştığı iddiaları gündeme geldi.
Bu ülkeler arasında Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Ürdün, Bulgaristan ve Yunanistan öne çıktı.
DW Türkçe’nin TÜİK ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerinden yaptığı analiz, bu iddiaları sayısal olarak test etti.
Rakamlar Dolaylı Rotayı Desteklemiyor
Verilere göre söz konusu beş ülkeye ihracatta artışlar yaşansa da, bu artışlar İsrail pazarındaki kaybı telafi etmeye yetmedi.
2023–2024 döneminde bu ülkelere toplam ihracat 2,34 milyar dolar arttı; ancak İsrail’e yapılan ihracat 3,88 milyar dolar azaldı.
BAE’ye ihracatın 2025’te düşüş göstermesi de “dolaylı ihracat” iddiasını zayıflattı.
Sektörel Analizde Süreklilik Yok
DW Türkçe’nin TİM verilerini incelediği analizde çelik, makine, kimyevi maddeler, madencilik ve elektronik gibi stratejik sektörlerde “ardışık üç ay artış” trendi görülmedi.
Artışların daha çok bölgesel talep dalgalanmalarından kaynaklandığı değerlendirildi.
Örneğin:
Mısır’a çelik ihracatı Aralık 2024’te yükselirken Ocak 2025’te geriledi.
BAE’ye kimyevi madde ihracatı Haziran 2024’te zirve yaptıktan sonra düşüşe geçti.
Yunanistan’a çelik ihracatı yaz aylarında dalgalı bir seyir izledi.
Sonuç olarak, istikrarlı bir “dolaylı ticaret koridoru” oluştuğunu gösteren güçlü veri bulunmuyor.
