Uzmanlar, Afrika Büyüme ve Fırsat Yasası (AGOA)’nın 30 Eylül 2025’te sona ermesinin, Afrika’da milyonlarca kişinin işsiz kalmasına ve binlerce iş kolunun kapanmasına yol açabileceğini belirtiyor. ABD’nin Afrika’daki ekonomik etkisinin ise Çin, Türkiye ve Hindistan gibi rakipler tarafından kazanılabileceği vurgulanıyor.
AGOA Nedir ve Sona Ermesi Ne Anlama Geliyor?
AGOA, ABD Kongresi tarafından 2000 yılında yürürlüğe girmiş, Sahra Altı Afrika ülkelerine 6 binden fazla ürün kaleminde gümrüksüz ihracat imkânı tanımıştı. Program sayesinde Afrika’nın ABD’ye ihracatı 2022’de 20 milyar doları aştı. Özellikle tekstil, giyim, otomotiv ve imalat ürünleri sektörleri bu ihracattan büyük pay alıyor.
Program sona erdiğinde Lesotho, Esvatini ve Kenya gibi ülkelerde binlerce işçi işsiz kalma riskiyle karşı karşıya. Program kapsamında yaklaşık 1,3 milyon kişinin istihdam edildiği tahmin ediliyor.
ABD’nin Ekonomik Nüfuzu Zayıflayabilir
Uzmanlara göre AGOA’nın sona ermesi, Afrika ülkelerinin alternatif ticaret ortaklarına yönelmesine yol açabilir. Çin, Hindistan ve Türkiye, bu boşluğu doldurabilecek aktörler olarak öne çıkıyor. Çin, altyapı yatırımları ve koşulsuz ticaret anlaşmalarıyla Afrika’da güçlü bir pozisyon elde etmiş durumda.
Şanghay Üniversitesinden Dr. Hasan Aydın, anlaşmanın sona ermesinin ABD’nin kıtadaki ekonomik nüfuzunu zayıflatacağını ve Afrika’nın küresel tedarik zincirindeki konumunu zayıflatabileceğini belirtti. Özellikle kobalt, lityum ve platin gibi stratejik öneme sahip madenlerde ABD’nin ticari bağlarını sürdürmesi kritik olacak.
Türkiye İçin Yeni Fırsatlar
Türk Afrika İş Adamları Derneği (TABA) yetkilileri, AGOA’nın sona ermesinin Türkiye açısından yeni fırsatlar doğurabileceğini belirtiyor. Türkiye’nin Afrika ile ticaret hacmi 40 milyar doları aşmış durumda. Özellikle tekstil, hazır giyim, mobilya ve gıda sektörlerinde Türk şirketleri kıtada yatırımlarını artırıyor.
TABA Başkanı Mehmed Fatih Akbulut, AGOA sonrası Afrika ülkelerinin güvenilir ve hızlı partner arayışında olacağını ve Türk şirketlerinin bu boşluğu doldurabileceğini vurguladı. Türkiye, inşaat, sağlık, tekstil makineleri ve gıda işleme gibi alanlarda kıta için güçlü bir sanayi ortağı konumunda.
