ABD ile Avrupa arasındaki gerilimin tırmanmakta olduğu ve yeni bir güvenlik mimarisinin işaretlerinin ortaya çıktığı dönemde Türkiye’ye gelen AB Dönem Başkanı Polonya’nın Başbakanı Donald Tusk Türkiye’nin AB hedefine dair sıcak mesajlar verirken, Ankara’nın Ukrayna barış sürecinde aktif rol almasını teklif etti.
ABD Başkanı Donald Trump göreve başlamasının ardından pek çok dış politikada radikal değişikliklere gitmesi, Avrupa ile ABD arasında 2. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan Atlantik ittifakını da derinden sarsmıştı.
Tusk’ın Türkiye ziyareti, Varşova’nın ABD ile AB arasında denge arayışına yönelik adımlarını hızlandırdığı bir döneme denk düşüyor.
Kritik jeopolitik konumu nedeniyle Rusya’nın olası tehditlerine karşı caydırıcılığı artırmayı hedefleyen ve bunun için savunma stratejisinde değişiklik arayışında olan Polonya, 1 Ocak 2025 tarihi itibariyle 6 aylık AB Konseyi Dönem Başkanlığı’nı Macaristan’dan devralmıştı.
Tusk, Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir araya gelirken Cumhurbaşkanlığı’nda resmi törenle karşılandı.
Bu arada yaşadığı sağlık sorunu nedeniyle sol bacağında dizlik bulunduğu görülen Tusk’a, Erdoğan tören sonrasında merdivenlerden çıkarken koluna girerek destek oldu.
Görüşmelerin ardından yapılan ortak basın açıklamasında iki lider Ukrayna ile ilgili gelişmelere, Avrupa güvenlik mimarisi ve Türkiye-AB ilişkilerine geniş yer ayırırken, Tusk Erdoğan’ın Nisan ayında Polonya’yı ziyaret edeceğini duyurdu.
Avrupa güvenliği nasıl sağlanacak?
Avrupa ülkeleri bugünlerde Ukrayna’da sağlanacak bir ateşkes durumunda çatışmasızlığın devamını garanti altına almak üzere cephe hattına asker göndermeyi tartışıyor. İngiltere ve Fransa böyle bir operasyona katkı vermeye gönüllü olduğunu açıklarken, Türkiye’den gelen ilk sinyaller de süreç dışında kalmak istemediği yönünde.
Ankara ziyareti öncesi Varşova havaalanında konuşan Tusk, Rusya ile Ukrayna arasında barış sağlandığı takdirde bölgenin istikrarı açısından Türkiye’nin kilit rol üstlenebileceğini söylemişti.
Erdoğan, Tusk ile Avrupa’da güvenliğin geleceği konusunu değerlendirdiklerini söyleyerek “Türkiye ve Polonya, NATO’nun Avrupa’daki en büyük iki kara ordusuna komuta eden, ittifakın doğu ve güney kanatlarında konumlanan iki kilit müttefiktir. Ülkelerimiz Avrupa’nın güvenlik mimarisinin geleceğinde vazgeçilmez yere sahiptir” dedi.
Tusk ise iki ülke arasında pek çok alanda güçlü bir iş birliği bulunduğunu belirterek, ilişkilerin savunma alanında da güçlü olduğunu, bugünkü temasları ise bir dönüm noktası olarak gördüğünü kaydetti.
Ukrayna’nın ve Suriye’nin yeniden inşası için de birlikte çalışılabileceğini söyleyen Tusk, Suriye’de Türkiye’nin rolünün önemli olduğunu belirtti.
Tusk, açıklamasını “Kolları sıvama zamanı geldi” sözleriyle bitirdi.
Ukrayna barış müzakereleri
İki lider basın toplantısında Ukrayna Savaşı ile ilgili son dönemdeki gelişmelere dair konuştu.
Türkiye ile Polonya’nın Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ilk gününden itibaren “adil bir barış” istediğini dile getiren Tusk, Suudi Arabistan’da yapılan görüşmelerin ilk aşamasının sonuçlarının ülkesi tarafından “olumlu” karşılandığını belirtti.
Tusk, şu an herkesin Rusya’nın tutumunu merak ettiğini söyleyerek, “Türkiye’nin bu barış sürecinin başlatılması için aktif rol oynamasını teklif ettim” ifadesini kullandı.
Erdoğan ise ABD ile Ukrayna arasındaki görüşmelerde Ukrayna’nın ateşkesi kabul etmesini olumlu ve önemli bulduklarını söyleyerek, “Şimdi Rusya’nın da bu adıma yapıcı bir şekilde mukabele etmesini temenni ediyoruz” dedi.
Türkiye’nin bu savaşla ilgili tutumunun ilk günden beri gayet açık olduğunu da söyleyen Erdoğan, “Her iki komşumuzun adil bir barışla savaşı sonlandırmasını istiyoruz. Son gelişme Rusya ve Ukrayna’nın müzakere masasına dönüşünü sağlarsa biz görüşmelere ev sahipliği yapmak da dahil her türlü katkıyı sunmaya hazırız” diye konuştu.
Türkiye-AB ilişkilerine dair mesajlar ne oldu?
Tusk ile Erdoğan’ın açıklamalarındaki bir diğer öne çıkan husus Türkiye-AB ilişikleri oldu.
ABD ile Avrupa’nın arasının giderek açılması, Türkiye-Avrupa ilişkilerinin de yeni bir boyuta taşınabileceği yorumlarına neden olmuştu.
Erdoğan AB’ye tam üyeliğin Türkiye’nin stratejik hedefi olduğunu her vesileyle vurguladıklarını söyleyerek şöyle konuştu:
“AB ile iş birliğimizi karşılıklı fayda ve saygı temelinde ilerletme arzusunda olduğumuzu muhataplarımızla sık sık tartışıyoruz. AB güç ve irtifa kaybının önüne geçmek; hatta tersine çevirmek istiyorsa bunu ancak Türkiye’nin tam üyeliği ile başarabilir. Polonya’nın üyelik desteğini artırarak sürdürme talebimi Sayın Tusk ile paylaştım.”
Erdoğan Türk vatandaşlarının Schengen vizesi ile ilgili yaşadığı sıkıntılar konusunda da Tusk’tan destek beklediğini kaydetti.
Tusk ise “Türkiye’nin Avrupa Birliği üyelik sürecinin artık gerçekçi ve elle tutulur bir süreç olmasını temenni ediyoruz” diyerek, Polonya olarak bu konuda Türkiye’yi her zaman desteklediklerini ve desteklemeye devam edeceklerini kaydetti.
Son olarak Financial Times gazetesinde çıkan bir makalede NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin şubat ayı başında AB liderleriyle özel bir yemekte Türkiye ile iş birliğinin artırılmasını telkin ettiği yazılmıştı. Haberde Rutte’nin, yemekte bulunan AB liderlerinden yıllar süren gergin ilişkilerin ardından Erdoğan ile temaslarını artırmalarını istediği belirtilmişti.
